W każdym państwie opieka zdrowotna jest zorganizowana w inny sposób. W tym artykule przeczytasz, jak skorzystać z pomocy medycznej w Polsce.
NFZ i ubezpieczenie zdrowotne
Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) to państwowa instytucja, która finansuje usługi medyczne. Ubezpieczenie medyczne uzależnione jest od zatrudnienia. Gdy pracuje się na umowę o pracę/zlecenie, albo jest się zarejestrowanym_ą w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, wówczas pracodawca/Urząd płaci składki do ZUS. Te składki trafiają do NFZ, a osoba otrzymuje ubezpieczenie zdrowotne – czyli prawo do korzystania z finansowanych przez NFZ usług medycznych.
Osoba, która nie jest zatrudniona i nie może zarejestrować się w Urzędzie Pracy może skorzystać z opieki zdrowotnej na trzy sposoby – zostać uwzględniona w ubezpieczeniu NFZ członka rodziny, wykupić prywatne ubezpieczenie lub wyrobić dobrowolne ubezpieczenie NFZ.
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ)
Podstawowa opieka zdrowotna obejmuje opiekę:
- lekarki_rza POZ (pierwszego kontaktu oraz lekarki_rza pediatrii), do którego_ej rejestruje się w przypadku dolegliwości zdrowotnych. To on_a w razie potrzeby przekieruje Cię do lekarza_ki specjalisty_ki, zleci badania, ustali podstawowy plan leczenia, wyda receptę.
- pielęgniarki_rza, która na zlecenie lekarki_rza POZ zrobi zastrzyk, pobierze próbki w laboratorium, wykona profilaktyczne badanie dziecka oraz wykona świadczenia rehabilitacyjne i pielęgnacyjne, szczególnie dla osób z ograniczoną mobilnością.
- położnej_położnego, która_y poprowadzi ciążę, zajmie się edukacją na temat opieki okołoporodowej, poprowadzi opiekę pielęgnacyjną po operacji narządów rozrodczych, pobierze materiał do cytologii.
- pielęgniarki_rza szkolnej_ego, która_y jest odpowiedzialna_y za prowadzenie edukacji zdrowotnej w szkole, w razie potrzeby opiekę przedlekarską oraz prowadzenie działań profilaktycznych dla dzieci i młodzieży.
Do podstawowej opieki zdrowotnej zalicza się również:
- nocną i świąteczną opiekę zdrowotną – udzielanie podstawowej pomocy medycznej, takiej jak porady, wystawianie recept, wykonanie iniekcji i innych procedur pielęgnacyjnych, w godzinach nocnych (18:00 – 8:00) w dni powszechne, oraz całodobowo w weekendy i dni ustawowo wolne od pracy.
- transport sanitarny – przewóz osoby na zlecenie lekarki_rza POZ z miejsca zamieszkania/pobytu do miejsca świadczenie usługi zdrowotnej.
- wykonanie określonych badań diagnostycznych i przesiewowych – pełną ich listę można znaleźć na stronie NFZ (https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/informacje-o-swiadczeniach/podstawowa-opieka-zdrowotna/)
Jak skorzystać z POZ?
Żeby umówić się na wizytę do lekarza_rki pierwszego kontaktu lub pediatry, trzeba zadzwonić lub przyjść do przychodni, w której złożono deklarację. Deklaracja to, najprościej mówiąc, dokument rejestrujący w określonej przychodni. Można ją złożyć na internetowym koncie pacjenta lub osobiście w przychodni – pierwsza opcja wymaga posiadania profilu zaufanego. Jeżeli umówienie się na wizytę telefonicznie lub osobiście nie jest wygodne/dostępne, należy znaleźć przychodnię, w której możliwe jest zapisanie się na wizytę mailowo. W większości poradni można także umówić się na wizytę poprzez internetowy kalendarz rejestracji (szczegóły dostępne są bezpośrednio w przychodni), lecz obowiązują w nim ograniczenia, na przykład, tylko jeden zapis na miesiąc. Wizyta umówiona telefonicznie lub na żywo przeważnie jest wyznaczana na ten sam lub następny dzień. W każdej przychodni przebiega to trochę inaczej.
Żeby skorzystać z usług pielęgniarki_rza, transportu sanitarnego lub wykonać podstawowe badania, potrzebne jest zlecenie od lekarza_ki POZ. W sytuacji, gdy chcesz, na przykład, zbadać poziom żelaza we krwi lub umówić się na zastrzyki, pierwszym krokiem jest zapisanie się na wizytę do lekarki_rza pierwszego kontaktu.
W miejscach, gdzie świadczona jest pomoc medyczna nocna i świąteczna, nie trzeba się zapisywać. Wystarczy znaleźć najbliższy punkt świadczenia takich usług (możesz je wyszukać na mapach lub na stronie NFZ), przyjść tam, i postępować zgodnie z poleceniami personelu.
Nagłe zagrożenie życia i zdrowia
Numer alarmowy
Numerem alarmowym w Polsce jest 112. Na ten numer dzwonić należy, gdy potrzebna jest karetka, pomoc ratowników medycznych lub w każdej innej kryzysowej sytuacji. Najpierw trzeba koniecznie podać adres, pod którym coś się wydarzyło. W miarę możliwości dokładnie opisać, co się stało – objawy, jak do nich doszło, ich intensywność. Osoba odbierająca połączenia będzie zadawać pytania i na koniec rozmowy, w razie, jeżeli to będzie konieczne, wezwie do ciebie zespół ratunkowy. Jeżeli z kolei uzna, że sytuacja jest wystarczająco stabilna, a karetka nie jest potrzebna, zaleci dojechać do najbliższego lub określonego SOR-u.
SOR – Szpitalny oddział ratunkowy
Na SOR jedzie się wtedy, gdy jest konieczność szybkiej pomocy medycznej, której nie otrzymamy w punkcie nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej lub ten punkt jest zamknięty. Personel SOR wykona resuscytację, operację w sytuacji nagłego zagrożenia, nałoży gips na złamaną kończynę lub poda kroplówkę. Gdy przyjeżdża się na SOR, trzeba wziąć w specjalnym urządzeniu numerek, zaczekać na swoją kolej, a następnie podejść do rejestracji – osoba pracująca tam przeprowadzi wstępny wywiad i da kartkę z określonym kolorem – czerwony to przypadek pilny, zielony to przypadek niepilny. Następnie należy zaczekać na konsultację ze specjalistą_ką. Czas oczekiwania może być bardzo długi – nawet około 12 godzin, zwłaszcza gdy dostanie się kolor zielony.
Specjalistyczna opieka zdrowotna
Specjalistyczna opieka zdrowotna obejmuje bardziej skomplikowane badania, konsultacje u lekarek i lekarzy ze specjalizacją inną niż ogólna – np. stomatologia, endokrynologia, gastroenterologia, otolaryngologia. Żeby skorzystać z pomocy lekarza specjalisty, potrzebne jest skierowanie od lekarki_rza POZ. Jeżeli, na przykład, potrzebna jest konsultacja onkologiczna, należy najpierw udać się do lekarki_rza POZ, otrzymać skierowanie, i na jego podstawie zapisać się na wizytę do specjalisty_ki. Zapisać się można w dowolnej przychodni, lub w tej, w której została złożona deklaracja. Skierowanie może mieć adnotację „przypadek stabilny” lub „przypadek pilny”. Czas oczekiwania na wizytę specjalistyczną lub na specjalistyczne badanie w przypadku „stabilnym” jest często bardzo długi – w Warszawie na wizytę alergologiczną można czekać około pół roku, a na badanie MRI nawet ponad rok. W przypadkach oznaczonych na skierowaniu jako „pilne” czas oczekiwania nadal może wynosić kilka miesięcy. Warto jest więc poszukać placówki, w której termin oczekiwania będzie jak najkrótszy – na portalu NFZ można sprawdzić przybliżone terminy oczekiwania.
Wyjątkiem od zasady skierowań jest opieka ginekologiczna i psychiatryczna. Do tych specjalistek_ów skierowanie nie jest potrzebne, i wystarczy zapisać się w rejestracji – tak samo jak do lekarki_rza POZ.
Leki
Większość leków sprzedawanych w Polsce dostępna jest wyłącznie na receptę – dotyczy to również antybiotyków, antykoncepcji i „tabletek po”. Receptę na wszystkie te leki może wystawić lekarz_ka każdej specjalizacji. Receptę na leki specjalistyczne wystawić może tylko lekarz_ka określonej specjalizacji, lub dowolny_a lekarz_ka pod warunkiem, że specjalista_ka wystawi odpowiednie zaświadczenie. Jeżeli przyjmujesz leki wypisane przez lekarza_kę specjalistę_kę, warto jest ją_go poprosić o takie zaświadczenie, na wypadek, gdyby nie udało się na czas do niej_niego zapisać w kolejnym miesiącu.
O czym warto pamiętać?
Pamiętaj, że jeżeli lekarz_ka traktuje cię w sposób poniżający, odmawia podania potrzebnych informacji lub prowadzi leczenie w sposób tobie nieodpowiadający, to możesz go_ją zmienić. Jeżeli czujesz, że łamie twoje prawa, to warto jest złożyć skargę – może to zapobiec podobnym sytuacjom w przyszłości.
Czas oczekiwania na wizyty i badania specjalistyczne jest dość długi, dlatego zdecydowanie warto poświęcić więcej uwagi profilaktyce i dbaniu o zdrowie, zanim znacząco się pogorszy. Ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych, takich jak regularna morfologia i cytologia. Pomocne jest także odłożenie pieniędzy, o ile jest to możliwe, na wypadek, gdyby pomoc medyczna była potrzebna bardzo pilnie, a w NFZ nie mielibyśmy możliwości skorzystania z niej – wówczas, mając oszczędności, można skorzystać z usług medycyny prywatnej.
Załatw to z nami!
Zapisanie się do lekarki nie zawsze jest takie przejrzyste, jak w powyższym artykule. Masz dodatkowe pytania w którejś z powyższych spraw? Potrzebujesz porady o tym, jak skorzystać z pomocy medycznej? Zgłoś się do CPC.
W czasach koronawirusowych Centrum Pomocy Cudzoziemcom pomoże Ci zdalnie! Napisz do nas na adres: [email protected] i opisz krótko swój problem. Jeśli zależy Ci na szybkim kontakcie, możesz również przesłać do nas swój numer telefonu – ułatwi nam to komunikację i skróci czas oczekiwania na odpowiedź. Oferowana przez nas pomoc jest bezpłatna.
Tekst ma charakter wyłącznie informacyjny – nie pośredniczymy w zapisach.
Więcej podpowiedzi, o jakie sprawy warto zadbać, mieszkając w Polsce i w czym może Ci pomóc Centrum Pomocy Cudzoziemcom znajdziesz TUTAJ.
