Osoba uciekająca z państwa pochodzenia, chcąc obronić się przed prześladowaniami i represjami, może starać się w Polsce o ochronę międzynarodową. Zanim otrzyma decyzję, musi spędzić kilka miesięcy w oczekiwaniu.Szacuje się, że średni czas oczekiwania na decyzję o nadaniu lub odmowie ochrony międzynarodowej wynosi 14,5 miesiąca.
Jakie prawa ma osoba oczekująca na zakończenie procedury?
Opieka medyczna
Cudzoziemcom i cudzoziemkom, ubiegającym się w Polsce o ochronę międzynarodową, przysługuje opieka medyczna zapewniana przez prywatną firmę Petra Medica Sp. z o.o. Firma ta realizuje:
– podstawową opiekę zdrowotną – czyli badania i konsultacje z lekarzem/lekarką pierwszego kontaktu, pediatrą.
– specjalistyczną opiekę zdrowotną – czyli badania i konsultacje z lekarzami/lekarkami specjalizacji innych niż ogólna m.in. opiekę stomatologiczną, ortopedyczną, psychiatryczną.
– wsparcie psychologiczne – konsultacje z psychologiem/psycholożką.
– hospitalizację i rehabilitację, realizowane na podstawie wydanego lub zatwierdzonego przez Petra Medica skierowania.
Osoby ubiegające się o ochronę nie mogą korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. W razie nagłego zagrożenia życia i zdrowia, mogą jednak wezwać pogotowie ratunkowe, dzwoniąc na numer alarmowy 112 lub 999.
Wsparcie prawne
W razie otrzymania decyzji o odmowie przyznania statusu uchodźcy lub o umorzeniu postępowania, osobie przysługuje bezpłatna pomoc prawna. Obejmuje ona wsparcie informacyjne oraz złożenie odwołania od decyzji. Ważne! Dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej przysługuje tylko w przypadku decyzji wydanej przez pierwszą instancję. Decyzja wydana przez instancję drugą (czyli decyzja po odwołaniu), nie uprawnia do bezpłatnego doradztwa.
Chęć skorzystania z konsultacji prawnej trzeba zgłosić pracownicy/pracownikowi ośrodka dla cudzoziemców, prowadzącej/prowadzącemu sprawę.
Praca
Osoba, która ubiega się o ochronę międzynarodową, dopiero po upływie sześciu miesięcy może ubiegać się o zezwolenie na pracę i znaleźć legalnie zatrudnienie. Obowiązują ją wówczas takie same zasady, jak innych cudzoziemców z dostępem do rynku pracy.
Przez pierwsze 6 miesięcy, osoba w procedurze nie może pracować. Musi utrzymywać się jedynie ze wsparcia socjalnego, które otrzymuje (zakwaterowanie i wyżywienie w ośrodku lub świadczenie za samodzielne utrzymywanie się poza ośrodkiem).
Integracja
Po złożeniu wniosku o ochronę międzynarodową, osoba dostaje zakwaterowanie w ośrodku dla cudzoziemców. Jest ich w Polsce kilka. Przeważnie znajdują się w małych miejscowościach lub na obrzeżach większych miast. W ośrodkach zapewniona jest nauka języka polskiego. Ośrodki recepcyjne (te, do których osoby trafiają na samym początku) oferują spotkania edukacyjne, w trakcie których opowiada się o polskich zwyczajach i o tym, jak przebiega procedura uchodźcza.
Jeżeli osoba nie jest w areszcie dla cudzoziemców lub w ośrodku zamkniętym, może, przestrzegając zasad określonych w ośrodku, wychodzić na spacery, wyjeżdżać z miejscowości. Jest to szansa na zwiedzanie nowego miejsca pobytu, poznanie osób – tworzenie różnorodnych sieci wsparcia.
Ponadto, osoba może ubiegać się o zamieszkanie poza ośrodkiem. Dostaje wówczas świadczenie pieniężne, za które musi wynająć mieszkanie i zapewnić sobie wyżywienie. W tej sytuacji ma większą swobodę przemieszczania się, co sprzyja integracji, lecz napotyka duże trudności – przede wszystkim problemy finansowe i wszystko, co się z nimi wiąże. Przez nieznajomość języka i polskich regulacji prawnych jest też szczególnie narażona na wyzysk i oszustwo.
Pomoc socjalna
Osobie w procedurze, która mieszka w ośrodku, przysługuje zakwaterowanie i wyżywienie. Otrzymuje również jednorazowy bon na rzeczy pierwszej potrzeby (np. odzież, pościel, szczoteczka do zębów), a także comiesięczne świadczenie na środki higieny (20 zł) i kieszonkowe (50 zł). Wyżywienie jest wydawane w ośrodku lub zapewnione w postaci codziennych wypłat.
Jeżeli osoba chce zamieszkać poza ośrodkiem, otrzymuje świadczenie pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania. Wynosi ono 750 zł miesięcznie dla jednej osoby. W przypadku rodzin, kwota przypadająca na osobę się obniża, np. każda osoba z czteroosobowej rodziny otrzymuje miesięcznie po 375 zł.
Jakie uprawnienia nie przysługują osobie w procedurze
Osobie ubiegającej się o ochronę nie przysługuje wsparcie socjalne przewidziane dla osób z obywatelstwem lub zezwoleniem na pobyt, takie jak 500+, bon turystyczny, usługi Ośrodków Pomocy Społecznej.
Przez pierwsze 6 miesięcy po złożeniu wniosku nie może otrzymać legalnego zatrudnienia. Nie może również zarejestrować się w Urzędzie Pracy – ograniczenie to obowiązuje także po upływie 6 miesięcy.
Osoby w procedurze nie mogą opuszczać terytorium Polski. Mogą natomiast wnioskować o pomoc w powrocie do państwa pochodzenia.
Centrum Pomocy Cudzoziemcom prowadzone przez Fundację Ocalenie oferuje bezpłatną pomoc osobom w procedurze ubiegania się o ochronę: prowadzimy Magazin z pomocą rzeczową, oferujemy pomoc prawną, psychologiczną, wsparcie mentorów i mentorek kulturowych. Jeżeli potrzebujesz pomocy – napisz do nas.
Załatw to z nami!
Masz dodatkowe pytania o uprawnieniach osoby w procedurze uchodźczej? Chcesz skorzystać z przysługującego tobie prawa, ale nie wiesz, jak? Potrzebujesz porady prawnej, konsultacji psychologicznej lub pomocy rzeczowej? Zgłoś się do CPC.
W czasach koronawirusowych Centrum Pomocy Cudzoziemcom pomoże Ci zdalnie! Napisz do nas na adres: [email protected] i opisz krótko swój problem. Jeśli zależy Ci na szybkim kontakcie, możesz również przesłać do nas swój numer telefonu – ułatwi nam to komunikację i skróci czas oczekiwania na odpowiedź. Oferowana przez nas pomoc jest bezpłatna.
Tekst ma charakter wyłącznie informacyjny – nie pośredniczymy w kontaktach z ośrodkami dla cudzoziemców lub instytucjami rządowymi.
