4 lutego 2025 r. Fundacja Ocalenie wraz z innymi organizacjami społecznymi wzięła udział w wysłuchaniu publicznym ws. projektu ustawy wprowadzającej możliwość czasowego i terytorialnego ograniczenia prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową. Proponowana nowelizacja byłaby naruszeniem polskiego i międzynarodowego porządku prawnego – naszą opinię możesz przeczytać tutaj.
Poniżej zamieszczamy treść wystąpienia Tadeusza Kołodzieja, prawnika Fundacji:
Szanowni Państwo,
tak się składa, że latem 2021 r. jako prawnik Fundacji Ocalenie byłem w Usnarzu Górnym. Przebywając tam dłuższy czas, miałem możliwość rozmawiania z różnymi osobami – od opozycyjnych polityków, przedstawicieli Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, po wolontariuszy zaangażowanych w niesienie różnych form pomocy cudzoziemcom. To, co zapamiętałem z tamtych rozmów, to wspólne odczucie przebywania w miejscu, gdzie prawo nie obowiązuje, bo zostało zastąpione władczymi decyzjami funkcjonariuszy państwowych. Było to porażające – dla mnie, jako prawnika, ale przede wszystkim dla mnie, jako osoby urodzonej już w wolnej Polsce.
Mieliśmy do czynienia z jawnym przyzwoleniem ówczesnej władzy na łamanie podstawowych praw. Z przykrością muszę stwierdzić, że przekonanie, że wraz z nowymi władzami się to zmieni, okazało się bezzasadne. Nowa władza nie tylko nie
cofnęła tego przyzwolenia, ale – jak można zobaczyć na podstawie dyskutowanych dzisiaj zmian – proponuje jego usankcjonowanie.Proponowana nowelizacja przepisów ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie wprowadzenia do Ustawy art. 33a-33c stanowi rażące naruszenie art. 56 ust 2 Konstytucji RP, w którym zagwarantowano możliwość ubiegania się cudzoziemców o przyznanie statusu uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.
Narażone zostało prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową wyrażone w Konwencji Genewskiej. Należy podkreślić, że ograniczenie wyrażonego w Konwencji prawa do ubiegania się o status uchodźcy można zastosować wyłącznie wobec osób, które dokonały zbrodni określonych kategorii bądź też są winne czynów sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych.
Doszło również do naruszenia art. 9 oraz art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, gdzie wskazano na prymat prawa międzynarodowego nad krajowym. Proponowana ustawa jest niezgodna z przepisami ratyfikowanej umowy międzynarodowej tj. z Konwencją
Genewską.Proponowany mechanizm czasowego zawieszenia prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową narusza również prawo UE. Należy tu przede wszystkim wskazać na art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej gwarantującej prawo do azylu
z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.Biorąc powyższe pod uwagę, wprowadzenie proponowanej nowelizacji do Ustawy stanowi poważne naruszenie zobowiązań międzynarodowych Polski w dziedzinie praw człowieka. Jednak przede wszystkim stanowi bezpośrednie i rażące naruszenie
przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. W związku z tym nie ulega wątpliwości, że proponowane zmiany w Ustawie, zarówno co do formy, jak i samej swojej istoty, naruszają podstawowe zasady rządów prawa i jako takie nie powinny być dalej procedowane.
Zdjęcie do wpisu – fot. Wojtek Radwański