Dzisiaj Sejm RP przegłosował przedłużenie czasowego ograniczenia prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na granicy z Białorusią. Nie mamy wątpliwości, że prawo to w żaden sposób nie wpłynęło na zmniejszenie ruchu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej i doprowadziło jedynie do pogłębienia kryzysu humanitarnego.
We wniosku o przedłużenie okresu obowiązywania rozporządzenia wskazano , że zawieszenie prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej wpłynęło na zmniejszenie ilości prób nielegalnego przekroczenia granicy. Porównano statystyki pomiędzy 27 marca (dzień zawieszenia prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową) a 28 kwietnia br., gdy łącznie nastąpiło ok. 3238 prób nielegalnego przekroczenia granic, z analogicznym okresem w roku poprzednim, i wskazano, że liczba prób nielegalnego przekroczenia granicy zmniejszyła się o 46%.
Warto jednak dokonać też innych porównań, które wyraźnie wskazują na to, że sytuacja na polsko-białoruskiej granicy zależy bardziej od pogody i działań białoruskich służb, niż aktów prawnych stanowionych w Polsce. Zestawienia wykonane przez Helsińską Fundację Praw Człowieka potwierdzają tę tezę: “Liczbę 3238 warto zestawić z danymi Polskiego Oddziału SG z sierpnia 2024 r., kiedy odnotowano ok. 2200 prób nielegalnego przekroczenia granicy, lipca 2024 r., kiedy odnotowano ok. 1300 prób nielegalnego przekroczenia granicy, czerwca 2024 r., kiedy liczba ta była niewiele wyższa od odnotowanej w pierwszym miesiącu obowiązywania zawieszenia prawa do ochrony (ok. 3700) czy maja 2024 r., w którym zarejestrowano ok. 7100 takich prób”*.
Jednak są to tylko statystyki. Cały czas jesteśmy obecni na granicy polsko-białoruskiej i obserwujemy, że ograniczenie prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w żaden sposób nie zapobiega cierpieniom ludzi w drodze. Od 27 marca potwierdzono śmierć aż 7 osób, które znalazły się w pułapce na polsko-białoruskim pograniczu. W kwietniu niemal codziennie udzielaliśmy pomocy osobom, które w wyniku przemocy fizycznej, wygłodzenia czy wychłodzenia znajdowały się w stanie krytycznym. Wczoraj, kiedy polski Premier przedstawiał wniosek Rady Ministrów o przedłużeniu zawieszenia prawa do azylu, 6 godzin spędziliśmy w lesie udzielając pomocy samotnemu Afgańczykowi, który wymiotował krwią, i nie mógł chodzić po tym, jak został zrzucony z zapory na polsko-białoruskiej granicy.
Nie mamy wątpliwości, że przedłużenie obowiązywania tego rozporządzenia poza tym, że jest niezgodne z prawem polskim i międzynarodowym, nie jest skutecznym sposobem rozwiązania kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej, a wręcz przeciwnie — doprowadzi jedynie do jego pogłębienia. Dlatego apelujemy o natychmiastowe przywrócenie prawa cudzoziemców do ubiegania się o ochronę międzynarodową w Polsce.
* Opinia HFPC dot. wniosku Premiera o przedłużenie okresu zawieszenia prawa do ubiegania się o azyl, z dn. 19 maja 2025 r., dostęp online: https://hfhr.pl/upload/2025/05/opinia-hfpc-dot_-wniosku-o-przedluz-enie-okresu-obowia-zywania-zawieszenia-prawa-do-ubiegania-sie-o-ochrone-mie-dzynarodowa-.pdf